اشکال آزادانه

رهبر انقلاب اسلامی در دیدار نخبگان حوزه علمیه در سال 86:

طلبه آزادانه اشکال میکند، هیچ ملاحظه‏ ى استاد را هم نمیکند

چگونه می توانیم سعه صدر خود را برای شنیدن و تحمل دیدگاه های مخالف، بیشتر کنیم؟



یکى از موضوعاتى که حتماً لازم است من عرض بکنم، مسئله‏ ى آزاداندیشى است. چرا این کرسی هاى آزاداندیشى در قم تشکیل نمیشود؟ چه اشکالى دارد؟ حوزه‏ هاى علمیه‏ ى ما، همیشه مرکز و مهد آزاداندیشىِ علمى بوده و هنوز که هنوز است، ما افتخار میکنیم و نظیرش را نداریم در حوزه‏ هاى درسىِ غیر حوزه‏ ى علمیه، که شاگرد پاى درس به استاد اشکال کند، پرخاش کند و استاد از او استشمام دشمنى و غرض و مرض نکند. طلبه آزادانه اشکال میکند، هیچ ملاحظه‏ ى استاد را هم نمیکند. استاد هم مطلقاً از این رنج نمیبرد و ناراحت نمیشود؛ این خیلى چیز مهمى است. خوب، این مال حوزه‏ ى ماست. مرحوم صاحب حدائق با مرحوم وحید بهبهانى، نقطه‏ ى مقابل؛ هر دو در کربلا زندگى میکردند؛ معاصر، مباحثه هم میکردند با هم. یک شب در حرم مطهر سیدالشهدا (سلام‏ اللَّه‏ علیه) اینها سر یک مسئله‏ اى شروع کردند بحث کردن، تا اذان صبح این دونفر روحانى ایستاده - حالا وحید بهبهانى آنوقت نسبتاً جوان بوده، اما صاحب حدائق پیرمردى هم بوده - بحث کردند! مباحثه هم میکردند با هم، منازعه هم میکردند، اما هر دو هم بودند، هر دو هم درس میگفتند. من شنیدم که شاگردان وحید - که وحید تعصب شدیدى علیه اخباری ها داشت - مثل صاحب ریاض و بعضى دیگر از شاگردان وحید، میرفتند درس صاحب حدائق هم شرکت میکردند! اینجورى بوده؛ ما تحمل را در حوزه باید بالا ببریم.یک نفرى نظر فقهى میدهد، نظر شاذّى است. خیلى خوب، قبول ندارید، کرسى نظریه‏ پردازى تشکیل بشود و مباحثه بشود؛ پنج نفر، ده نفر فاضل بیایند این نظر فقهى را رد کنند با استدلال؛ اشکال ندارد. نظر فلسفى‏ اى داده میشود همینجور، نظر معارفى و کلامى‏ اى داده میشود همینجور. مسئله‏ ى تکفیر و رمى و این حرف ها را بایستى از حوزه ورانداخت؛ آن هم در داخل حوزه نسبت به علماى برجسته و بزرگ؛ یک گوشه‏ اى از حرفشان با نظر بنده‏ ى حقیر مخالف است، بنده دهن باز کنم رمى کنم؛ نمیشود اینجورى، این را باید از خودِ داخل طلبه‏ ها شروع کنید. این یک چیزى است که جز از طریق خودِ طلبه‏ ها و تشکیل کرسی هاى مباحثه و مناظره و همان نهضت آزادفکرى و آزاداندیشى که عرض کردیم، ممکن نیست. این را عرف کنید در حوزه‏ ى علمیه؛ در مجلات، در نوشته‏ ها گفته شود.